Một năm 4 mùa, mỗi mùa đều gợi lên trong ta những xúc cảm và ký ức đặc biệt. Người ta thường cảm nhận mùa đông là mùa lạnh lẽo khô cằn nhưng dường như mùa đông lại là mùa có khả năng thổi lửa yêu thương cho người ta mạnh mẽ nhất!

Mùa đông có lạnh không khi mùa đông mang về cho ta cả miền ký ức ấu thơ bên cha mẹ, anh chị em với những kỷ niệm ngây ngô nhớ mãi, mùa đông làm bàn chân ta cuống quýt mong trở về mái ấm gia đình, và mùa đông cũng làm dây lên những nỗi nhớ của đôi lứa…

* Vị của mùa đông

Một tối mùa đông lười biếng, từ biệt thói quen online lướt web, tôi trở về với những thú vui đã bỏ quên ở một góc ký ức… Thò tay bật chiếc đèn ngủ, với cái điều khiển, mở nhạc và nhặt quyển sách đọc dở từ tối qua… Một ngụm cà phê nóng, vươn vai, nhét hai bàn chân vào trong chăn sâu hơn, không chút khí lạnh nào có thể chui vào chọc tôi, lắng tai nghe một giai điệu nhạc quen thuộc, tôi giật mình như chọn được một niềm vui hoàn hảo cho tối mùa đông.

Mùa đông với tôi lúc nào cũng như còn mới tinh…

Này là những kỷ niệm của tuổi thơ êm ấm bên bà nội… Một sớm mùa đông nhạt nắng, trời lành lạnh, tôi ngồi xem bà đong gạo. Hai bà cháu bên thùng gạo, bà thoăn thoắt đong từng bơ gạo trắng bong, cháu luyến thoắng đếm: 1, 2, 3… Những ngày mùa đông nắng nắng chớm lạnh, ngoài hiên nắng bỗng nhớ về thời thơ ấu bên bóng mẹ hiền yêu dấu tóc bạc màu…Sao tôi bống nhớ quá mùi gạo bà đong, mùi áo len, mùi bã trầu của bà… Tôi mỉm cười tưởng tượng cảnh hai bà cháu ngồi trước hiên nhà, cây ổi khẳng khiu, rụng lá cong queo đầy góc sân. Hai bà cháu, người ụ lên vì lèn thật nhiều lớp áo len – hai cái bóng tròn xoe trên hiên nhà nhạt nắng.

Sinh ra và lớn lên ở thành phố, tôi chỉ có thể cảm nhận được hình ảnh cánh đồng xa và cánh cò trắng phau qua trí tưởng tượng, nhưng lời hát ru ngày xưa bé, lại mang tôi về những kỷ niệm thật thơ bé… Này là một chiều mẹ đón tôi đi học về, bé con hai má hồng hồng, đôi mắt long lanh, cái miệng không ngừng nghỉ kể cho mẹ nghe đủ chuyện luyên thuyên trên lớp. Nắm tay mẹ, tôi nhảy chân sáo trên con đường về nhà. Không chiều nào nào mẹ quên cho tôi lót dạ chút bánh rán, bánh gối… để bây giờ, mỗi lần tôi đi làm về, dù sát giờ cơm tối, mẹ vẫn giữ thói quen chuẩn bị chút đồ lót dạ cho tôi.

Này là một chiều đông muộn, chiếc ô tô lướt bay bay trên đường Quốc lộ đưa tôi trở về Hà Nội. Trời tranh sáng tranh tối, cánh đồng trải dài xam xám uể oải sau một ngày lạnh giá. Hé cửa kính ô tô, phả ra hơi khói nho nhỏ, tôi ngước nhìn lên nền trời. Đang trên đường trở về nhà sau một hành trình ngắn vậy sao nhìn từng đụn khói rơm bên đường, lòng bỗng thắt lại… nhớ, nhớ lắm… Nỗi nhớ như ăn vào tiềm thức của mỗi người Việt Nam khi xa quê hương.

Trong cuộc hành trình chiều đông ấy, tôi đã về rất gần Hà Nội mà nỗi nhớ vẫn cứ mênh mang, thường trực… Bếp lửa hồng, mùi khói rơm, một tiếng chim nhắc người con xa nhà… nếu ai đó chưa kịp trở về với gia đình trong mùa đông lạnh giá hẳn sẽ bồn chồn, xao xuyến, nóng ruột lắm! Hẳn sẽ chỉ muốn thời gian ơi, hãy vụt qua trong một khoảnh khắc để khi ta mở cửa ra, lại thấy bếp đỏ lửa mỗi chiều và mâm cơm tối bên gia đình thân yêu nghi ngút khói.

Này là giữa tối mùa đông, cao hứng, tôi và một người bạn đang xa quê hương mấy nghìn km bỗng hát ông ổng ca từ của Mùa đông… Mỗi đứa ngổn ngang một tâm trạng riêng, tiếng nhạc vọng về từ tai nghe voice – chat lẹt xẹt như phát ra từ chiếc máy nghe đĩa cổ điển, xa xa, văng vẳng, gợi nhớ… Tuổi ấu thơ đưa ta về trong mơ… Giữa những bộn bề của cuộc sống lo toan, giữa trăm mối quan hệ xã hội phải điều chỉnh thì những kỷ niệm lộn xộn từ tuổi thơ chắc chắn sẽ xoa dịu tâm hồn bạn, và cũng chỉ có tuổi ấu thơ có thể đưa ta bay trong những giấc mơ êm ả, nhẹ bẫng, trong trẻo…

Mùa đông có lạnh không? Khi mùa đông mang ta về cả miền ký ức ấu thơ, mùa đông làm bàn chân ta cuống quýt mong trở về bên mái ấm gia đình, và mùa đông cũng làm dầy lên trong em nỗi nhớ…

Vậy thì, mùa đông có lạnh không anh?

* Kim Anh

*Mùa đông của những ngày xưa xa ngái

Đêm. Ngồi với 2 đứa bạn ở quán cà phê ngoài trời khu Cung văn hóa Việt Xô. Gió xào xạc rồi mỗi lúc một mạnh. Bắt đầu cảm giác cái lạnh ngấm vào từng lỗ chân lông, người run lên. Mùa đông đến rồi.

Nhớ hồi bé, cứ mỗi mùa đông đến, U lại lôi trong cái tủ lệch cũ rích ra một cái bao tải được buộc chặt bằng lạt giang. Cái bao tải ấy nằm yên suốt 3 mùa Xuân Thu Hạ, chỉ được lôi ra khỏi xó tủ tối tăm vào những ngày chớm đông mà thôi.

Mình nhớ nhất là trong cái bao tải to đùng ấy, là hai cái ruột chăn bông, mà sau khoảng dăm năm, U lại mời một ông làm nghề “bật bông” đi rong trong làng về nhà để bật lại. Cứ mỗi lần bật bông là nhà cửa bụi mù toàn… bụi bông cũ, trắng như tuyết bám hết lên cả mái nhà, cánh cửa và bất cứ thứ gì ram ráp. Sau đó là trận dọn dẹp cũng “tứa lưa” không kém. Vụ bật bông ấy nghe vui tai lắm, cứ “tực tưng, tực tưng…” cả ngày. Mỗi lần bật bông xong, U sẽ cho ruột bông vào cái vỏ chăn con công, mà không nhớ là nó xuất hiện từ bao giờ, chỉ nhớ rằng khi mình biết nhận thức thì cái chăn bông con công ấy đã hiển hiện trong nhà từ bao giờ không rõ. Ngày xưa, con gái đi lấy chồng, nhà giàu thì mới có chăn con công, còn không, chăn hoa cà cũng đã rất sang trọng.

Trong cái bao tải ấy, ngoài hai cái chăn con công còn là một đống áo rét. Áo trấn thủ trần trái trám là của Thầy, áo bông hoa cà cũ sờn là của U, các anh chị cũng mỗi người một cái áo rét, đa phần là áo len cổ lọ hoặc áo mút, cái áo mút ấy mặc vào người là nó cứ mút chặt vào người, dạng như áo thun bó bây giờ, mà chỉ có con gái mới mặc áo mút vì nó lộ ra những đường cong rất đẹp. Hồi đó mình nhớ, chị gái mình thuộc dạng xinh nhất làng, mắt to đen, tóc dài và miệng cười rất duyên. Chị mình có đế hai cái áo mút, một cái màu hồng và một cái màu xanh. Mỗi lần vào đông, chị mặc áo mút ở nhà, mình nhìn chị hoài mà không thấy chán, vì chị mình rất đẹp khi mặc cái áo mút màu hồng cùng với chiếc quần sa tanh Nam Định đen nhẫy, tóc chị búi cao nhìn cái cổ rất là kiêu sa.

Còn mình, hồi đó có một cái áo len màu xanh thẫm. Cái áo len chui đầu cổ cao được đan bằng loại len sợi to thô sều nhưng rất ấm. Ghét nhất là khi mặc, cái lông li ti của len nó cứ chạm vào người gây ngứa, hồi đó không biết mặc áo ba lỗ ở trong, mà cứ mặc trực tiếp vào người. Cái áo len xanh ấy đã gắn bó suốt tuổi thơ của mình, dễ đến chục năm mới bỏ.

Mùa đông ở quê thật lạnh. Mình nhớ hồi đó toàn cùng lũ trẻ trâu trong làng đi ra những hàng cây ngoài đồng nhặt quả phi lao khô rơi xuống đất. Đứa nào cũng cố kiếm lấy một cái vỏ lon sữa bò, rồi đục xung quanh, tìm đinh sắt 20 phân xuyên ngang để làm cái giá, cho quả phi lao bên trên, phía dưới lon sữa đục một cái cánh cửa để thổi lửa, rồi lấy dây sắt treo lủng lẳng cái bếp như thế, xách mang theo người trong những chiều đông hun hút gió. Khi ấy, cả lũ để bếp gần với nhau, rồi ngồi xoay tròn, hơi ấm của bếp lan tỏa, có lúc bếp tắt, cả lũ chu mỏ vào thổi, khói bay mù mịt, cay mắt, nhưng mùi thơm ngái và thật dễ chịu.

Những đêm đông ở quê, thích nhất là được nằm ổ. Hầu như nhà nào cũng làm ổ rơm để ngủ. Những con rơm được chọn từ những cọng rơm dài và mập, xén bằng nhau và buộc lại thành những tấm thảm rơm, trải xuống và đặt chiết lên là được một cái giường đệm thật êm, thật ấm. Mình còn nhớ như in cái cảm giác bốn bố con chen chúc nhau trong cái ổ, đắp cái chăn cũ kỹ mà thấy ấm nực và ngủ rất say. Thích nhất là khi bố vẫn còn làm gì đó ngoài sân, ba anh em chui lên giường trước, bao giờ cũng được nghe anh trai kể chuyện ma, mình và thằng út, đứa nào cũng muốn nằm giữa, không ai dám nằm ngoài hoặc trong cùng. Trong những giấc ngủ chập chờn của mùa đông giá lạnh, theo những câu chuyện anh kể, mình hay mơ bị một con ma tóc tai rũ rượi thò tay qua cửa sổ để bóp cổ mình. Sợ lắm!

Có những chiều mùa đông hun hút gió, giữa cánh đông mênh mông trơ lại những gốc rạ sau mùa gặt, mình và thằng út kéo một chiếc xe ba gác chở cái lồng đựng đầy gà ra đồng. Nhà nuôi gà nhưng không có thóc, nên phải chăn gà ngoài đồng cho nó mót những hạt thóc rơi rụng ở khắp nơi. Ngày ấy hai anh em mặc áo len rồi mặc thêm vài cái sơ mi nữa rồi mà vẫn phải quấn áo mưa tránh rét. Hai anh em ngồi co ro tránh gió bên cạnh chiếc xe ba gác, chờ trời tối để lại săn gà vào lồng rồi chở về nhà.

Ngày xưa… thật nhiều kỷ niệm…

Về nhà rồi mà mãi không ngủ được, vợ đang say giấc, con trai nằm như một thiên thần bên cạnh, nó không chịu đắp chăn mà cứ đạp tung ra. Mình lấy cái khăn bông choàng nhẹ lên người hắn, bỗng hắn nhoẻn cười. Chắc cu cậu đang mơ, trong giấc mơ, có khi hắn đang đùa với bố mẹ, chỉ những lúc ấy, hắn mới cười thật tươi, thật rạng rỡ.

Kéo lại tấm mền ấm, vắt tay lên trán, kỷ niệm của những ngày đông xa ngái, lại ùa về!

Gửi từ Facebook Ngô Bá Lục